Techfilosoof Aaron Mirck: “Ik pleit voor een nieuwsgierige, maar kritische houding naar AI”

Een boek over AI. Vertel.

“Ik merkte dat het publieke debat over AI weinig verschillende perspectieven belicht. Er mag best meer aandacht zijn voor de maatschappelijke gevolgen.”

“Dit boek legt uit wat je met AI kunt. Maar er is ook aandacht voor wat het de maatschappij kost en wat de gevolgen zijn voor bijvoorbeeld het klimaat. Het boek combineert verhalen van sceptici met die van de optimistische goeroes. Die verhalen vind je niet vaak op een plek.”

Mensen moeten bewust zijn over het speeltje waar ze mee spelen.  

“Je ziet dat iedereen de behoefte voelt om ‘iets’ met AI te doen. Wat je ook ziet is dat de fixatie op AI zorgt dat andere oplossingen buitenspel komen te staan. Er zijn meer soorten intelligentie, waar we soms met het hoofd niet bij kunnen. Denk aan de intelligentie van dieren. Er zijn schimmelsoorten die het handelsreizigersdilemma sneller oplossen dan de snelste computer. James Bridle belichtte dat in zijn boek Manieren van zijn (aanrader!).”

“Mensen hebben een fear of missing out en gaan mee in de AI-hype. Maar ze houden nog geen rekening met zaken als de afhankelijkheid van leveranciers. Of hoe AI omgaat met auteursrechten, stereotypering en verspreiden van nepnieuws. Daarom pleit ik voor een nieuwsgierige, maar ook kritische houding. Geloof niet zomaar elke belofte van ieder techbedrijf.”

Zitten we midden in de hype, of zijn we er al voorbij?

“Een van de conclusies van het boek is dat we AI al iedere dag gebruiken. In apps als LinkedIn en Google Maps zit het allang verweven. We zijn omringt door AI, en zien het al niet meer. Daarom heb ik het boek zo toegankelijk mogelijk gemaakt. Met 3 tot 5 uur heb je het uit. Het is mijn doel geweest om te zorgen dat iedereen het kan lezen.”

18 miljoen mensen een trede hoger op de AI-ladder.

“Jazeker. Daarom kijk ik in het boek ook naar wat het betekent in gebieden als zorg, onderwijs en arbeidsmarkt. Ik duik in op de vraag hoe AI onze manier van werken verandert.”

“ChatGPT kan helpen, dat weten we onderhand wel. Maar dat het slecht is voor het klimaat, dat kunstenaars worden uitgebuit, dat het ongelijkheid in de hand werkt, dat hoor je lang niet overal. In sommige – of misschien wel veel – gevallen betekent dit dat terughoudendheid geboden is.”

Iedereen met ChatGPT is een AI-expert. Waarom jij wel en de rest niet?

“Ik zie mezelf niet als een expert, maar een facilitator van het gesprek. Ik sta er neutraal in. Ik heb 30 mensen geïnterviewd. Van wetenschappers, ondernemers en kunstenaars tot docenten. Het belangrijkste is dat het er niet om gaat wat ik vind, maar hoe het boek verschillende perspectieven bij elkaar brengt. Zodat lezers zelf een oordeel vormen.”

Hoe onderscheid je je van iedereen die over elkaar heen struikelt om zich met het thema te bemoeien?

“Er zijn veel verschillende topics onder het thema. Daar zet ik graag op in. Vergelijk het met een auto. Als je wilt weten wat de impact is van een auto, dan moet je niet alleen weten hoe snel je kunt schakelen of hoe hard je kan. Dan moet je ook weten hoeveel de auto uitstoot, of wat er gebeurt als je iemand aanrijdt en dat steden er anders uit komen te zien als iedereen de beschikking over een auto krijgt. Het gaat om de impact, niet alleen om wat een auto kan.”

Hoe leg je dat uit aan 20 miljoen Nederlanders?

“Het gebruik van metaforen is bijzonder effectief om dit aan de man te brengen. Voor AI gebruik ik er drie. De ‘stagiair’ is de eerste. Die staat voor de businesskans. Je kunt AI laten doen wat normaal gesproken een stagiair doet.”

“De maatschappelijke kosten verwoord ik als een snelweg. AI versnelt klimaatverandering. Maar ook de kloof in de maatschappij omdat de middenklasse verdwijnt. Tot slot zie ik AI als spiegel. Het houdt bijvoorbeeld een spiegel voor op de vraag hoe onderwijs is ingericht en hoe we onze toetsen maken.”

En je bent veel op podia te vinden.

“Ik gebruik lezingen en events om ideeën en verhalen uit te spreken. Zo weet ik wanneer mijn verhaal begrijpelijk is en hoe mijn verhaal bij de doelgroep landt. Dus die momenten scherpen het verhaal enorm aan.”

Wat is het moment dat dit thema je persoonlijk heeft geraakt?

“Ik weet nog dat ik met m’n vriendin in een lunchcafé zat, vlak voor de tweede lockdown. Maar ik genoot niet eens meer van de lunch, ik was alleen maar bezig met een nieuw spelletje op m’n telefoon. Het lukte me gewoon niet om de telefoon weg te leggen. Toen gingen bij mij de lampjes branden. Als het mij niet eens lukt om een telefoon weg te leggen, met mijn achtergrond, wie dan nog wel? Ik gaf over deze ervaring ook een TEDxTalk.”

Nog een belangrijke laatste les?

“We moeten kijken naar hoe we zelf de controle kunnen houden. Als je naar een bibliotheek gaat, dan staat daar vaak dat je de bibliotheek kunt volgen op Facebook. Maar Facebook zorgt er juist voor dat minder kinderen naar bibliotheken gaan.”

“Je kunt het contact met kinderen ook op een andere manier verzorgen. Je kan ze laten inschrijven voor een nieuwsbrief. Dan hou je de controle over het (directe) contact met je doelgroep. Veel bedrijven zouden er goed aan doen om hier aandacht voor te hebben.”

Het boek ‘AI, voorbij de hype’ is voor €20,95 verkrijgbaar op onder meer de website van Aaron Mirck.