Bénédicte Ficq: “Je moet oprecht en betrokken zijn. Anders ben je ongeloofwaardig”

In de afgelopen jaren is Ficq veel in het nieuws door haar uitspraken in een ander maatschappelijk thema dan de tabaksindustrie. Nu zet ze als strafrechtadvocaat Tata Steel en Chemours tegen de muur en ze spreekt zich vrijwel iedere dag activistisch uit over het klimaat. 

LDJ Tech PR gaat in gesprek met Bénédicte Ficq. Toevallig de onderbuurvrouw in ons pand aan de Falckstraat. We kennen haar eigenlijk meervan haar uitgesproken mening op LinkedIn en in de media, dan van de kopjes suiker die we lenen.

Je zet je in voor een beter klimaat. Maar dat was niet je eerste zaak rond een belangrijk maatschappelijk thema. 

“Ik heb ooit de tabakszaak gedaan. Dat vond ik super inspirerend en onthullend. Ik deed waanzinnig veel onderzoek naar wat de tabaksindustrie doet om rokers verslaafd te krijgen en te houden. En kon toen losgaan op alle grote bazen in die verschrikkelijke industrie. Mijn werk is om te overtuigen. Ik neem ogenschijnlijk kansloze zaken aan omdat ik dat uitdagend vind. Het prikkelt me als ik ervoor kan zorgen dat er iets gebeurt. Ik ben continu bezig met de vraag hoe ik mensen kan bereiken.”

Is het klimaat een kansloze zaak? 

“Het is vooral een uitdaging omdat ontzettend veel mensen hier nog niet mee bezig zijn. Het is voor zoveel mensen normaal om iedere vakantie naar Schiphol te snellen, een goedkope vliegreis te boeken en in de wereld van overmatige consumptie gezogen te worden.” 

“Tijdens een van de demonstraties sprak ik met een bioloog. Hij gaf aan dat als een organisme eenmaal ruimte heeft ingenomen deze niet meer afstaat (consumeren tot je erbij neervalt - red.). Het is haast onmogelijk om dan weer terug te keren naar een consumptiepatroon dat minder schadelijk is voor de planeet.” 

En daarom wil je het klimaatbewustzijn groter maken.

“Ik wil een bijdrage leveren aan het wakker schudden van mensen. Op politiek niveau, maar vooral ook bij de jongeren, omdat het klimaat nog niet genoeg aandacht krijgt in ons dagelijks leven. Het moet groter en impactvoller voordat het te laat is.” 

En daarom probeert Ficq continu nieuwe doelgroepen aan te spreken. Ze denkt iedere dag goed na over wat ze op LinkedIn zet. Bij de koffie vraagt ze zichzelf af wat er is gebeurd en waar ze aandacht op wil vestigen. En vooral: hoe ze andere, nieuwe mensen kan bereiken.

“Want je redt het niet alleen met ‘links’-denkende mensen. Je moet iedereen bereiken. Ik schrijf dan bijvoorbeeld begeleidende stukjes tekst bij een krantenkop uit de Telegraaf. Heel kort, want dat is makkelijk behapbaar, juist voor de mensen die zich nog niet zo bezighouden met klimaat en natuur.” 

Wat is je belangrijkste les om rond deze thema’s een grote stem te worden? 

“Je moet oprecht en betrokken zijn. Mensen voelen het als je het ziet als een spelletje. Of wanneer je het alleen maar doet voor je ego.

In haar ogen betekent betrokkenheid enerzijds dat je iedere kans moet aangrijpen om je stem te laten horen. Anderzijds dat je er niet meer mee kunt stoppen als je eenmaal bent begonnen: “Het is een ‘commitment’ waar je bewust voor kiest, omdat je weet dat je van het ene in het andere terechtkomt. Je kan dan niet meer terug.” 

Je vindt taal ook erg belangrijk. Je kwam niet voor niets met ‘de sjoemelsigaret’. 

“Ik vind inderdaad dat taal enorm veel doet. Ik ben veel bezig met het bepalen van het frame, omdat dit bepaalt hoe iets bij mensen indaalt. Daarom denk ik lang na over een woord waarmee ik iets wil duiden. De sjoemelsigaret was daar tijdens de tabakszaak een voorbeeld van. In een sigaret zitten filters die door vingers worden dichtgehouden. Daardoor komter veel meer ellende in je longen.” 

Door dit een sjoemelsigaret te noemen, framede ze een al bestaand fenomeen waardoor de maatschappij er toch op een nieuwe manier naar ging kijken. En daarmee geeft ze een nieuwe dimensie aan de betekenis. “Dat is super belangrijk. Maar het gaat er ook om dat je media en de omgeving het gevoel geeft dat je iets unieks te vertellen hebt. En daarbij werkt een uitgesproken mening het beste, gebouwd op je expertise.” 

Daar zit veel tijd in. Hoe houd je dat vol? 

“Ik zie het bijna als een hobby om verontwaardiging of enthousiasme aan te wakkeren bij mensen. Dat geldt ook voor de klimaatzaak. Ik ben maar een klein radartje in het geheel, maar toch lukt het iedere keer om samen stapjes vooruit te zetten. En doordat je met meer mensen bent, ontwikkel je een systeem van beïnvloeding en verspreiding. Haast een aanstekelijk virus.” 

Het sterke netwerk – en de motivatie om met iedereen te verbinden en te delen – ziet ze als belangrijk onderdeel hiervan. Dit, gecombineerd met ‘een grote mond’, een opgebouwde naam en een gezicht zorgt dat er haast iets magisch ontstaat. Ze zoekt niet doelbewust naar kansen om het woord te verspreiden. Ze is intuïtief bezig om een omgeving te creëren waarin kansen ontstaan. Of dit nu vanuit haarzelf of vanuit iemand anders komt. 

Niet alleen je tekst, maar je gecreëerde omgeving bepaalt de kracht van de boodschap. 

We tonen Ficq een foto van haar met journaliste en presentator Hanneke Groenteman. Doorweekt op de A12, net natgespoten door een waterkanon. Volgens haar is dit een voorbeeld van hoe je onbewust een omgeving creëert waarin beelden of woorden gaan ‘spreken’.

“Het stomme is dat ik die foto niet eens zelf heb gemaakt en verspreid. Het overkomt je. Je weet dat je in een omgeving terechtkomt waarin je stem en gezicht voor dit soort dingen gebruikt zou kunnen worden. Dat moet ook. Ik zou het enorm laf van mezelf vinden als ik dit zou tegenhouden. Daarvoor is de noodzaak om het klimaat te redden te groot. En bovendien kost het me geen energie. Het geeft me juist vleugels, bijvoorbeeld in de zaak tegen Tata en Chemours.” 

Wat mag niet ontbreken om mensen echt te raken? 

“Mensen raken geïnspireerd als je ergens voor staat. De houding ‘wie maakt mij wat’ is essentieel als je je activistisch wilt opstellen. Dan merk je dat er ook vrijwel alleen positieve reacties uit je omgeving komen.” 

“Je moet absoluut vrij kunnen spreken en vrij durven zijn in wat je doet. Als je geremd wordt door angst van wat de deken (hoofd van de Nederlandse orde van advocaten - red.) of andere mensen ervan vinden, of dat je misschien een klant gaat verliezen, dan kom je er niet. Ik ben er heilig van overtuigd dat het je – ook onbedoeld zakelijk gezien – alleen maar positiviteit brengt. Mensen zijn gewoon klaar met die nepwereld.” 

Tot slot. Ooit gedacht om de politiek in te gaan? 

“Nee, absoluut niet. In de politiek word je gemuilkorfd door conflicterende belangen. En dat staat haaks op de noodzaak om vrij te zijn en vrij te kunnen bewegen. Dat wil niet zeggen dat je de politiek er niet bij moet betrekken.” 

“Veel moet juist van de overheid komen. Die is namelijk in staat om de stappen te zetten die het individu niet aankan. Als je de CO2-uitstoot wilt verminderen, dan is een persoonsgebonden en niet verhandelbaar quotum op CO2-uitstoot een heel goed idee. Dat kan alleen vanuit de overheid vorm krijgen.”