Elfrieke van Galen (TheRockGroup): “Er is een fundamentele herbezinning nodig hoe we ons verhouden tot elkaar en de natuur.”

Elfrieke van Galen steekt meteen van wal. Elfrieke is bij KLM opgestegen van zomerstewardess tot CEO van KLM cityhopper en KLM UK. Ze heeft menig bestuurskamer van buiten en binnen gezien, menig wetboek van a tot z gelezen en is mede-oprichter en partner bij TheRockGroup. Een baanbrekend internationaal adviesbureau voor de transitie naar een duurzame economie en samenleving binnen de planetaire boundaries.

Ze zal het zelf niet meteen beamen, maar Elfrieke is hét gezicht voor duurzaamheid. Voor CSRD-wetgeving en wat je als bedrijf moet met de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties. De noodzakelijke transitie naar een duurzame en inclusieve samenleving gaat haar aan het hart. Zegt het voort.

Waarom is de techwereld naïef?

“Om te beginnen geloof ik heilig in de planetaire grenzen als absolute grens. Daar moet je binnen blijven met een inclusieve samenleving. Ik zie echt wel een prominente rol voor technologie in de grote uitdagingen van deze tijd, maar het wordt vaak gezien als de oplossing voor alles. Wat men vaak vergeet is dat technologie ook weer leidt tot nieuwe problemen.”

“Kijk maar naar de green paradox. Die gaat ervan uit dat de besparing die tech op gebied van duurzaamheid oplevert, teniet wordt gedaan door zijn groei. Daarnaast hebben veel techbedrijven een vergrootglas op de positieve impact, maar kijken ze onbewust weg als het gaat om de negatieve  impact, zoals het gebruik van water en energie door datacenters. Het overzicht over de gehele keten en de kennis rondom verschillende perspectieven ontbreekt nog.”

Sommige tech, zoals CO2-stofzuigers of The Ocean Cleanup, worden gezien als lapmiddel voor de korte termijn. Moeten we meer investeren in de complete oplossing?

“Daar ben ik het totaal niet mee eens. Natuurlijk is het sterker om de oorsprong van het probleem aan te pakken. Maar je haalt er wel CO2 mee uit de lucht of plastic uit de zee. Als je kijkt naar de urgentie waar we voor staan, dan hebben we alles nodig. Ik zie veel focus op CO2-uitstoot. Ik denk eerlijk gezegd dat we onze grenzen van biodiversiteit misschien wel eerder bereiken.”

Hoe kijk je naar de positie die bedrijven nu innemen?

“Ik ben blij met het feit dat veel bedrijven een positie innemen die politiek-overstijgend is, met daarin een focus op de lange termijn. Je ziet ook dat veel bedrijven worden opgericht met purpose in het DNA. Het kwartje valt, bedrijven zien steeds meer dat de planetaire grenzen ook voor hen geldt. De bewustwording groeit bij de besluitvormers, maar dat maakt de transitie nog niet makkelijk.”

Kan je een voorbeeld geven?

“Kijk naar kweekvlees. We zijn het allemaal eens dat voeding fundamenteel is voor mens én natuur. Kweekvlees is een duurzamer alternatief ten opzichte van traditioneel vlees. Maar dan is het wel belangrijk om mee te nemen wat de negatieve impact is om het te creëren.”

“Dan kijk je vervolgens ook naar de acceptatie. Hoeveel mensen zijn bereid voor het alternatief te gaan en welke rol hebben bedrijven en supermarkten om dit te normaliseren? Er komt behoorlijk wat kijken bij dit soort innovaties. Dat proces gaat niet van de een op de andere dag.”

Wat vind jij van de borstklopperij van bedrijven, zodra ze ook maar iets goed doen?

“Je kunt daar heel kritisch op zijn, maar bedrijven hebben ook perspectief nodig binnen hun invloedssferen. Als dat minder printen of stoppen met plastic bekertjes is, dan is dat prima, maar is dat nu waar het over gaat. Je moet ook laten zien wat goed gaat. Wat goed gaat, doet volgen. Als we niet meer kunnen kijken naar de positieve stappen die we zetten, dan worden we allemaal klimaatdepressief.”

Tijd voor een ander verfrissend perspectief!

“Zonder actie hadden we nu op +4 graden gestaan in plaats van +2,9 graden. Natuurlijk zijn deze cijfers nog steeds een ramp, maar we moeten ook positief kunnen kijken naar wat we wel hebben bereikt en wat de effecten daarvan zijn. Het gat in de ozonlaag? Opgelost. Zure regen? Opgelost. ”Er zijn vele goede initiatieven en er gebeuren een hoop goede zaken die niet de media halen. “Als Midden-Europa overstroomt en wij niet, dan hoor je in het nieuws niets over het prachtige programma 'ruimte voor de rivieren’ om Nederland te beschermen. Dat is allemaal lang niet genoeg, maar je moet ook oog hebben voor initiatieven die een positieve impact maken. En het zou goed zijn om daar ook meer aandacht en bekendheid aan te geven.”

Welke rol heeft de CSRD-wetgeving hierin?

“Een van de voordelen is dat het transparantie geeft, het gaat niet om de vraag of je ambitieus bent. CSRD forceert bedrijven om goed te kijken naar de hele keten. En brengt duurzaamheidskennis en inzichten op directieniveau, om de businessstrategie en de vervolgacties op te bepalen. Maar je moet er dan wel echt mee gaan dansen, en het niet alleen als compliance zien.”

Maar wetgeving is niet het enige ijzer in het vuur.

“Ik denk dat startups en scale-ups de uitdaging ervaren dat financiële systemen nog niet zijn ingericht op de circulaire economie. Verminderen van uitstoot of een circulair product wordt nog niet op dezelfde manier gewaardeerd door de maatschappij.”

“Zolang nieuw plastic goedkoper is dan recyclede plastic, gaan de fabrieken die recyclede plastic maken failliet. Daarom is iedereen nodig voor de transitie. Van overheid tot bedrijven. Van het onderwijs tot aan het individu.

Wat doet TheRockGroup daar dan in?

“TheRockGroup stelt zich op als booster van de transities. Om te helpen bij de volgende stap, zowel voor de bedrijfswereld als in het onderwijs. Vanuit de drive dat er een fundamentele herbezinning nodig is op hoe we ten opzichte van de natuur in de wereld staan.”

“Ons huidige gedrag komt voort uit een reflectie van cultuur, religie en wetenschap. Daarin is in de afgelopen eeuwen altijd onderscheid gemaakt tussen mens en natuur. Kijk je naar de nieuwste wetenschappen, dan gaat het veel meer over verbindingen en de mens als onderdeel van het totaal. Die stroming moet lading krijgen, zodat het de plaats inneemt van oude wetenschap. We moeten veel meer onderdeel zijn van de natuur, en niet erboven staan.”

Waar komt je persoonlijke drive vandaan?

“Ik was altijd al bezig met de natuur. Bij toeval ben ik in studententijd gaan vliegen als zomerstewardess. Toen zag ik de ongelijkheid in de wereld. Daardoor heeft de natuur, ook tijdens mijn tijd bij KLM, altijd in m’n hoofd gezeten.”

“Het klinkt heel gek, maar toen ik een sabbatical nam, droomde ik op de eerste nacht dat ik geboren was om organisaties te helpen voortbestaan, maar mét positieve impact op natuur en mens. Dat heeft m’n ogen geopend.”

Moet iedereen daar dan in mee?

“Dat zou ik idealiter wel willen, maar het is een misvatting om te denken dat iedereen intrinsiek gemotiveerd moet zijn. Sterker nog, de discussie over intrinsieke motivatie verlamt. Het is ten eerste al lastig omdit tot in de kern van het bedrijf te krijgen. Als we daarop wachten, duurt het te lang.”

“Anderzijds hoeft iemand van mij niet intrinsiek gemotiveerdte zijn om de wereld te redden, als ze maar vanuit bedrijfsperspectief naar de problematiek kijken. Je bent al een heel eind als je je realiseert dat je bedrijf in gevaar komt als je je niet houdt aan de planetaire grenzen.”

Vijf tips om de eerste stap te zetten:

1) Als je nog geen duurzaamheidsprogramma hebt, bekijk dan waar je direct effect op hebt. Richt je eerst op het beperken van negatieve impact.

2) Pak heel nadrukkelijk risicomanagement op vanuit de continuïteit van het bedrijf. Dan gaat het vooral om scenarioplanning over waar je in de toekomst tegenaan loopt. Denk bijvoorbeeld aan grondstoffen of CO2-issues.

3) Als je een techbedrijf bent, ingericht om bepaalde problematiek te verhelpen, let er dan ook wat je aan de andere kant veroorzaakt door de oplossing.

4) Communiceer over goede voorbeelden, hoe klein ze ook zijn. Het motiveert om de volgende stap te zetten. Ook de kleinere korte termijn successen tellen.

5) Gebruik CSRD om duurzaamheid te structureren, en ga verder dan de compliance. Maak keuzes die goed zijn voor bedrijf en samenleving.