Europa's moment van de waarheid

Europa slaagt er uitstekend in om innovatieve bedrijven te starten, maar het mist vaak de boot bij het verzilveren ervan. Dit werd ook in 2020 duidelijk toen het Duitse BioNTech een revolutionair mRNA-vaccin ontwikkelde tegen Covid-19. Om het wereldwijd beschikbaar te maken had het een Amerikaanse partner nodig. En zo werd Pfizer een van de grootste succesverhalen uit de geschiedenis, maar BioNTech plukte daar slechts deels de vruchten van. 

En dit is geen uitzondering. Slechts 4% van de 70 grootste techbedrijven wereldwijd is Europees. En de kloof met China en de VS wordt steeds groter. Apple is in z'n eentje meer waard dan de 30 grootste Duitse bedrijven samen. China's R&D-investeringen stegen in vijf jaar met 70%, in Europa bleef het steken op 4%.

Europa's 'middle of the road' strategie loopt dood. Tussen China’s staatsgestuurde techdominantie en Amerika’s verstrengeling met Big Tech, probeert Europa krampachtig een eigen weg te vinden. Maar die bestaat niet meer. Bij LDJ zien we dit dagelijks: techbedrijven met briljante ideeën die moeite hebben om internationaal door te breken. Zolang Europa geen echte schaalvoordelen creëert, blijven we achteraan lopen.

Het systeem van zelfondermijning
Draghi noemt het een systeemfout. Europa leidt jaarlijks een miljoen STEM-studenten, maar veel van hen vertrekken naar landen waar betere kansen liggen. De VS trekt bijvoorbeeld vier keer meer AI-specialisten aan dan Europa. 

Hetzelfde gebeurt met startups. Zodra ze willen groeien, worden ze vaak overgenomen en gecommercialiseerd door Amerikaanse of Chinese bedrijven. Van de tien grootste VC-backed overnames in Europa in 2020, kwamen er zeven uit de VS. In 2024 vertegenwoordigen ze bijna de helft (48%) van alle overnamewaarde in Europa.

Dan is er nog infrastructuur. Terwijl Silicon Valley en Shenzhen hun innovatiehubs concentreren, verdeelt Europa zijn middelen over meer dan 600 locaties. Zo is bijvoorbeeld advanced manufacturing verspreid over 170 onderzoekscentra. Volgens experts ontbreekt de kritische massa die nodig is voor echte doorbraken. 

Financiering is een groot struikelblok. In de VS zijn er gerichte fundingprogramma's zoals DARPA en China biedt directe staatssteun. Een startup in Europa moet langs wel twintig verschillende loketten navigeren om financiering te vinden. 

Toch is niet alles kommer en kwel, Europa blinkt uit in regelgeving. De GDPR, maar ook de AI Act en de Digital Service Act zijn vooruitstrevend. Maar onbedoeld brengt het ook problemen met zich mee. Zo moeten Europese AI-bedrijven onder de AI Act hun modellen mogelijk hertrainen op Europese data, terwijl ze al kampen met een data tekort. ‘Scheidsrechters winnen de wedstrijd niet.’

Nieuwe strategie voor Europa
Het rapport van Draghi legt de vinger op de zere plek. Europa kan niet én soeverein zijn én volledig open. We kunnen niet én maximaal innoveren én maximaal reguleren. Het najagen van een illusoire 'derde weg' heeft te lang overheerst. Europa moet kiezen: nationale belangen opzij zetten voor Europese slagkracht en integratie van de interne markt, of accepteren dat we een speelbal worden van Amerika en China. 

Draghi roept op tot een verschuiving van defensieve naar competitieve soevereiniteit. Bij LDJ zien we dit als een kans. Europa heeft alles in huis om zijn positie te herwinnen, maar dat vraagt wel om lef. 

Draghi noemt concrete stappen, zoals het opzetten van 'European Tech Valleys', geconcentreerde innovatiehubs met kritische massa; het stroomlijnen van financiering via één loket; en het ontwikkelen van een Europese data-infrastructuur die privacy combineert met innovatiekracht.

Maar strategie alleen is niet genoeg, nu komt het aan op de uitvoering. Bovendien kan Europe zijn verhaal beter vertellen, communiceer je ambitie naar een wereldpubliek, hoe trek je de juiste investeerders aan en hoe overtuig je talent om te blijven? Hier ligt een enorme kans voor Europa.